Περιβάλλον: χάριν των ξένων ξενιστής.

Το καλοκαίρι του 1936 ο Γιώργος Σεφέρης έγραφε έναν στίχο που έμελλε να σημαδέψει τη γενιά του:

«Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει».

Μ’ αυτή την κληρονομιά πορευτήκαμε οι νεώτεροι. Συχνά μας πλήγωνε η υπερβολή, η ασέβεια, η ασυνέχεια, η έλλειψη παιδείας, η κουτοπονηριά, το δαιμόνιο της φυλής, η αποθέωση του άρπα-κόλα, το ράβε-ξήλωνε και κυρίως ο πολιτικαντισμός, τα συμφέροντα και το ρουσφέτι, οι κύριες αιτίες κακοδαιμονίας.

Μια σπάνια φωτογραφία από τα μέσα της δεκαετίας του '60.

Ο κάμπος του Ομβροδέκτη - σημερινό αεροδρόμιο Μυκόνου.

Μεγαλώσαμε με τον μύθο του «ομφαλού της γης». Στον τόπο δεν χάρισαν φυσικούς πόρους οι θεοί. Τον προίκισαν όμως με σπάνιες ομορφιές και μια διαμόρφωση περιβάλλοντος που συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός σημαντικού πολιτισμού. Όσοι προηγήθηκαν πορεύτηκαν, με ήπιες δράσεις, μια φιλοσοφία και μια πρακτική που είχε γνώμονα τον άνθρωπο. Όχι τον άνθρωπο μονάδα, αλλά τον άνθρωπο κοινωνικό ον, τον πολιτισμένο. Αυτόν που γνωρίζει πως είναι περαστικός από τον χώρο και οφείλει να τον παραδώσει καθαρό, φιλόξενο, λειτουργικό, όμορφο. Δηλαδή με περιβάλλον αρμονικό, φύση που συνομιλεί με τον άνθρωπο, δίνει ζωή, παίρνει αγάπη και προστασία.
Σήμερα ο τουρισμός έχει αναχθεί σε κυρίαρχη, αν όχι τη μόνη, βαριά βιομηχανία, με κύκλο εργασιών τεράστιο κι εκατομμύρια εμπλεκομένων. Επενδυτές, επαγγελματίες, εργαζόμενοι, νοικοκυριά, εξαρτώνται άμεσα είτε έμμεσα, από την καλή πορεία της στατιστικής των αφίξεων και του κατά κεφαλήν εισρέοντος ευρώ.
Ο τουρίστας στην Ελλάδα ζητά αυτό που ζήταγε πάντα. Τη μεγάλης διάρκειας ηλιοφάνεια, τα δροσερά βραδάκια, το λαμπερό τοπίο, τη ζεστή και συνάμα δροσιστική και καθαρή θάλασσα, τις όμορφες ακτές, την ξανθιά σπυρωτή άμμο, τα ψαροκάικα, την αρμονία του φυσικού περιβάλλοντος, τον γαλανό ουρανό, τη γλυκύτητα των ανθρώπων, το καθαρό τους βλέμμα, το αίσθημα φιλοξενίας, την ιστορία και τα μνημεία, τον πολιτισμό που διαχέεται σε όλη την ελληνική γη, που βοήθησε κάποτε να φωτιστεί η οικουμένη, που πότισε και ποτίζει τις καρδιές των ταξιδευτών. Αυτά κάνουν τον τόπο ξεχωριστό και ανταγωνιστικό στην τουριστική Αγορά. Κι αυτά είναι κυρίως που κινδυνεύουν από την αδηφαγία των επενδυτών. Είτε ντόπιοι είτε εισαγόμενοι, ένα στόχο έχουν: το κέρδος. Όσο μεγαλύτερο, πιο σίγουρο και πιο γρήγορο γίνεται. Οι επενδύσεις στον τουριστικό τομέα τρέφονται παρασιτικά. Δημόσιες ή ιδιωτικές, κοινής ωφελείας ή όχι, αντλούν πολύτιμο και ζωτικό υλικό, στο όνομα των ξένων, σε βάρος ανυπεράσπιστων ξενιστών όπως το φυσικό περιβάλλον, ο πολιτισμός, η παρθενία ονειρεμένων τόπων. Ο περιορισμός της ζημιάς παραμένει ζητούμενο.

Αυτό δυστυχώς δεν είναι δυνατόν, όταν –πράγμα ασυμβίβαστο- συμπίπτει διοικητικά και ουσιαστικά το Υπουργείο Περιβάλλοντος με το Δημοσίων Έργων. Περιβάλλον και δημόσια ή ιδιωτικά έργα είναι έννοιες αντικρουόμενες. Αργά η γρήγορα θα βρεθούν διαπλεγμένες σε παρά φύσει προγραμματισμούς. Το περιβάλλον δεν είναι θέμα που μια πολιτισμένη κοινωνία μπορεί να το αφήσει στην αποκλειστική ευθύνη των πολιτικών. Η ψηφοθηρική αντιμετώπιση π.χ. των αυθαιρέτων, των ανοικοδομούμενων πυρπολημένων δασών και του αιγιαλού, το αποδεικνύει.
Όπως αποδεικνύεται καθημερινά η φράση του αρχιμάστορα Άρη Κωνσταντινίδη:
«γιατί σ’ όποιον τόπο πάει ο “τουρισμός”, τις πιο πολλές φορές είναι για να χαθεί ο τόπος»

-----

(Το παρόν άρθρο, δημοσιεύτηκε σήμερα στην εφ. Ελεύθερος Τύπος,

ένθετο αφιερωμένο στην Παγκόσμια Ημέρα για το Περιβάλλον, σελ. 5,

με τίτλο "Απαραίτητες εδώ και τώρα οι δράσεις ήπιας μορφής")