Εν τω ξύεσθαι των αχινών την σάρκα

Στην Κατερίνα που ρωτάει για να μαθαίνει,

στην Αλέτα που ανέχεται ψωνάρες.

Το τηλεφώνημα από Χαλκιδική:

-Μαζέψαμε αχινούς.
-Άψογους σας βρίσκω!
-Μα καλά ένας κουβάς γεμάτος αχινούς, καλά-καλά ένα πιάτο δεν κάνουν. Τι πιάτο λέω, ούτε…
-Μα τι το ‘θελες το πιάτο; Δεν φτουράνε… επί τόπου έπρεπε να τους φάτε.
-Καλέ δεν είχαμε μαχαίρι να τους ανοίξουμε. Τους φάγαμε στην ταβέρνα, πλάι στο κύμα. Ξέρεις όμως…
-Τι;
-Ένας έβγαζε άσπρο γάλα…
-Χα χα χα χα χα, τον έφαγες;
-Ναι, θα πάθω τίποτα;
-Όλα τ’ αγοράκια και τα κοριτσάκια βγάζουν άσπρο γάλα. Όσοι το δοκίμασαν δεν έπαθαν τίποτα. Απεναντίας!
-Βρε άντε, …είχα ανησυχία.
-Να μην έχεις.
-Μα διάβασα…
-Κι επειδή η κυρία Σμυρλή έγραψε πως τα αγκάθια κάποιων από τα επτακόσια είδη είναι δηλητηριώδη, εσύ θα χάσεις τον ύπνο σου; Ησύχασε και μην ανησυχείς. Η Σμυρλή τα γράφει για να γλιτώσουν οι αχινοί από τους άσχετους.
-Ξέρεις…
-Τι;
-Με πλησίασε το μεσημέρι μια γυναίκα στο βράχο.
-Να προσέχεις. Ήταν σίγουρα γυναίκα;
-Γιατί; τί άλλο μπορεί να ήτανε;
-Ξέρω και γω; Ίσως ένα ξωτικό, καμιά Γιαλούδα! Άμα σ’ έπιανε στο χορό θα σε τρέλαινε …να προσέχεις.
-Βρε, άει να χαθείς, γυναίκα ήτανε, από ‘δώ, ντόπια.
-Και;
-Οι θαλάσσιες ανεμώνες τρώγονται μου είπε! Μάλιστα, είναι καλύτερες πριν μπει το Καλοκαίρι και μετά το τέλος του.
-Σελ 220 στο βιβλίο με το μπλε καρό τραπεζομάντιλο, να το ανοίγεις στα δύσκολα.
-Μα όλα τα ξέρεις πια; Είπα να σου μάθω κάτι…
-Ααα! Στάσου, έμαθα πως οι κολλησιάνοι (έτσι λέμε εδώ τις θαλάσσιες ανεμώνες) είναι στον καιρό τους πριν και μετά το Καλοκαίρι. Σ’ ευχαριστώ, θα το θυμάμαι!
-Θα σου κάνω κι εγώ ένα δώρο.
-Τι;
-Δε σου λέω. Θα το διαβάσεις στο μπλογκ μου;
-Α, βρε ψωνάρα, έχεις μπλογκ;
-Ναι, OLASTAKARVOUNA.
-Ma den echo internet stin Chalkidiki kardia mou!
-Δεν πειράζει εγώ πάντως δεν κάθομαι να σου μιλάω άλλο στο τηλέφωνο, σπεύδω να φρεσκάρω το μπλογκ μου.
-Α, βρε ψωνάααρααα!

Ο αχινός είναι το μοναδικό πλάσμα (απ’ όσα γνωρίζω) που ξεδιάντροπα μας έχει γυρίσει τον κώλο του και δεν μας κυττά ποτέ στα μάτια, παρά μόνο την ώρα που ανταμώνει με τον «άρχοντα του μεγάλου δόκανου». Τότε όμως είναι αργά, το προδιαγεγραμμένο τέλος του πλησιάζει κι εμείς δεν κάναμε τόσες βουτιές για τα ωραία του μάτια.

Μόλις πριν από λίγες μέρες θυσίασα 49 αχινούς. Χρονιάρα μέρα, συμβολικός ο αριθμός. Καμιά δεκαριά ακόμα που μέτρησα στη σακούλα, τους επέστρεψα στη θάλασσα δίνοντας προσωρινή χάρη στη Χάρη τους. Ξεκαθάρισα -γιατί οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους- ότι του χρόνου που θα επιστρέψω, θα ‘ναι πενήντα οι αχινοί της θυσίας κι ας έχουν τον νου τους.

Αγαπητή Κατερίνα, όταν θυσιάζουμε αχινούς τρώμε την κουλούρα, που αλλού θα ακούσεις να τη λένε κοράλλι ή γονάδες ή αβγά. Δηλαδή τρώμε το καλύτερο κομμάτι και αφήνουμε στον Ποσειδώνα τα καυκιά και στα χταπόδια το σκατό τους. Τα σπλάχνα των ζώων θυσίαζαν κατά την αρχαιότητα. Μοιράζονταν μάλιστα τα κοψίδια του σφάγιου με τους συνδαιτυμόνες για να κερδίσουν την ευμένεια των Θεών. Το περιεχόμενο των αχινών τρώγεται όλο. Σε προηγούμενο ποστ ανέφερα το παιχνίδι που κάνουν οι Μυκονιάτες με τη συνήχηση κουλούρα-σκατούλα. Και οι Συριανοί δεν πάνε πίσω:

«αν δεν βρεις τ’ αβγό του φάε το σκατό του»,

λένε, γνωρίζοντας ότι διατροφικά το να τρως όλον τον αχινό δεν είσαι λάθος. Η επιλογή βέβαια της κουλούρας, ιδιαίτερα όταν την έχεις σε αφθονία, έχει μια γκουρμέ αξία αναμφισβήτητη. Οι γονείς μας εδώ στα νησιά δεν είχαν τέτοιες πολυτέλειες. Με ελάχιστο τίναγμα, τον έτρωγαν όλο. Δοκιμάστε την επόμενη φορά. Είναι λίγο στυφό, λίγο πικρό και αδρύ στη γεύση. Αλλά δεν είναι άλλο από πλαγκτόν, μικροοργανισμοί, και κάποια υπολείμματα από όστράκα, άμμο, φύκια, όλα καλά μασημένα στο «λύχνο του Αριστοτέλη». Ο αχινός καταναλώνει καθαρή τροφή και είναι αρκετά μίζερος ώστε να μεταναστεύει όταν τα νερά δεν είναι καθαρά. Λύματα, νερά πισίνας και κάθε είδους μόλυνση είναι non grata για τους αχινούς, που κάπου διάβασα ότι όταν είναι να αλλάξουν περιοχή γίνονται όλοι μια μπάλα και ταξιδεύουν έτσι…σαν σύννεφο.

Αλλά να επανέλθουμε στο γάλα! Το γάλα του αχινού. Τυχερός όποιος μπορεί να το απολαύσει. Το ξέρει κι ο Αθήναιος, αφού καταγράφει:

«…προσηνέστεροι δ’ αυτών οι ερυθροί και οι μήλινοι και οι παχύτεροι και οι εν τω ξύεσθαι την σάρκα γαλακτώδες ανιέντες…» (Δειπνοσοφιστών Γ,91b).

Άμα του ξύνεις την σάρκα Κατερινάκι… βγάζει γάλα. Αυτά λέει ο άνθρωπος και φαντάζομαι χρείαν περαιτέρω μεταφράσεως δεν έχουμε.

Δυο συνταγές «χάι κου» δωράκι:

Αχινοσαλάτα άλειμμα
Μαζεύουμε (πολλές) κουλούρες αχινού, αφήνουμε να στραγγίξουν καλά σ’ ένα τρυπητό και στη συνέχεια τις δουλεύουμε, στάζοντας λίγο-λίγο λάδι, λεμόνι, προσθέτοντας φρυγανιά, ψωμί μουλιασμένο και καλά στημένο. Τα χτυπάμε ελαφρά σε γουδάκι και σερβίρουμε πάνω σε φέτες ψωμιού.

Λαδολέμονο για ψάρια
Αβγά αχινού χτυπημένα μαζί με λάδι και λεμόνι, φτιάχνουν μια δυνατή σάλτσα που είναι κορυφαία για να κάνουν το μπανάκι τους τα μπαρμπούνια μας.