Αφίσες μαγειρεύει ο Δημήτρης Αρβανίτης

Μια σειρά από γιορτές διοργανώνονται σε όλη την Ελλάδα με αφορμή το φαγητό. Το σκηνικό στήνεται συνήθως γύρω από ένα τοπικό προϊόν.
Στην Άνδρο εδώ και πέντε χρόνια στήθηκε μια τέτοια γιορτή αρχικά στη Χώρα και τα τελευταία χρόνια σε μια αετοφωλιά, στο ορεινό χωριό Φάλλικα.
Φέτος τον Ιούλιο, ένας φίλος που έμαθε ότι πάω στην Άνδρο για το Φεστιβάλ Γαστρονομίας, μου έγραψε:
«Το Γαστρονομικό πανηγύρι της Άνδρου δεν είναι κανένα σπουδαίο. Δεν ξέρω φέτος...»

Ναι, δεν μπορώ να πω πως είχε και πολύ άδικο. Η αλήθεια είναι πως σαν Φεστιβάλ δεν είναι σπουδαίο. Είναι ένα πανηγύρι, το οποίο όπως όλα τα πανηγύρια απευθύνεται στους κατοίκους ενός τόπου.
Είναι ένα τοπικό γεγονός, μια αφορμή να βρεθούν οι Ανδριώτες ξενιτεμένοι ή όχι, και η όποια προσπάθεια υπήρξε ώστε να περάσει προς τα έξω, σταμάτησε ήδη από τον τρίτο χρόνο της ζωής του. Έμεινε ο τίτλος, ίσως μόνο για να θυμίζει ότι η αρχική ιδέα ήταν να ξεκινήσει στην Άνδρο ένα πολιτιστικό γεγονός με αφορμή τη γαστρονομία του Αιγαίου και της ευρύτερης Μεσογείου.
Ήταν μια ωραία ιδέα που πλαισιώθηκε από μουσικές εκδηλώσεις, θέατρο, κινηματογράφο, μαγειρικές, αφιερώματα σε τόπους και σε προϊόντα.
Ήταν γλέντι, ψυχαγωγία, προβληματισμός, μάθηση, επαφή με άλλες κουλτούρες.

Σήμερα που η μια εβδομάδα της διάρκειας συρρικνώθηκε σε ένα διήμερο, το φεστιβάλ μπορεί να έχασε (προσωρινά εύχομαι) το γαστρονομικό του περιεχόμενο, τον παιδευτικό του χαρακτήρα και τον διεθνισμό του, βρήκε όμως τη ζεστασιά και την ταυτότητα που του έλειψε στην αρχή. Πιστεύω μάλιστα ότι έχοντας σαν βάση αυτό το ελάχιστο μπορεί κανείς χρόνο με τον χρόνο να μετρά τις δυνατότητες κοινού και διοργανωτών και να γεμίζει τα κενά, να προωθεί όσα πιθανόν πιστεύει ότι μπορεί να παρουσιάσει. Ήρθε δηλαδή, προ πενταετίας, κάπως έτοιμο, στημένο και η Χώρα δεν το άντεξε. Χρειάστηκε να αλλάξει έδρα να πάρει τα βουνά για να βρει τη μαγιά και τη ζεστασιά της παρέας που το αγκάλιασε, το έδεσε με την τοπική κοινωνία κι έγινε υπόθεση των ανθρώπων που το οργανώνουν. Στα Φάλλικα δίνεται η δυνατότητα για μετρημένη μεν αλλά ουσιαστική διοργάνωση με αγάπη για τη μαγειρική των τοπικών (μικρών και μεγάλων) κοινωνιών.

Ωστόσο παρά τις δυσκολίες και τις αδυναμίες του το Φεστιβάλ έχει στοιχεία ενδιαφέροντα, για τα οποία εγώ παίρνω το πλοίο μεσοκαλόκαιρα και ξεφεύγω για λίγες μέρες:

-Πρώτο, τη συνέπεια της επί 5 χρόνια συνεχούς παρουσίας, σ' ένα ήσυχο και όμορφο νησί σαν την Άνδρο,
-δεύτερο, την αγκαλιά των πανηγυριωτών από τα Φάλλικα που το διοργανώνουν,
-τρίτο, τον ζήλο της θεατρικής ομάδας που ανεβάζει μια ιδίοις αναλώμασι επιθεώρηση κάθε χρόνο,
-τέταρτο το άφθονο, κι εξαιρετικό βιολογικό κρασί που χορηγεί η οικογένεια Γεώργα,
-πέμπτο την ψυχή που ακουμπάει σ’ αυτή την ιστορία ο Γιώργος Δάμπασης και
-έκτο τον γραφίστα Δημήτρη Αρβανίτη μόνιμο δημιουργό της αφίσας του Φεστιβάλ.

Άφησα τελευταίο τον άνθρωπο που μαγειρεύει τις αφίσες.
Φέτος ήτανε το τιμώμενο πρόσωπο του φεστιβάλ. Αφορμή για να γράψω δυο λόγια στάθηκε η σειρά των αφισσών τις οποίες για πρώτη φορά είδα όλες μαζί συγκεντρωμένες.
Μια μικρή συλλογή.
Ένας συλλεκτικός θησαυρός που κοσμεί την Άνδρο κάθε χρόνο, τραβώντας το μάτι του επισκέπτη.

Ο Αρβανίτης δεν χρειάζεται από μένα την αναγνώριση. Είναι ένας από τους κορυφαίους Έλληνες γραφίστες με διεθνή αναγνώριση. Είναι ο άνθρωπος που ανοίγει δρόμους στη γραφιστική. Οι δουλειές του συζητιούνται κάθε φορά για την αρτιότητα και την πρωτοτυπία τους.
Στην Άνδρο, που κάθε χρόνο δραστηριοποιούνται σημαντικά Ιδρύματα Τέχνης όπως το Γουλανδρή και το Κυδωνιέως, η κολλημένη στους τοίχους και στις βιτρίνες των καταστημάτων αφίσα του Φεστιβάλ είναι από μόνη της εικαστικό γεγονός.
Στόχος της αφίσας είναι να μην περάσει απαρατήρητη, να μεταφέρει ένα μύνημα, να ενημερώσει.
Πότε παίζοντας με την Τέχνη της ζωγραφικής (που η Άνδρος αγκαλιάζει κάθε χρόνο), πότε με τις τιμώμενες χώρες κι άλλοτε απλά και μόνο με τα υλικά ή τα σκεύη, ο Αρβανίτης χτυπάει διάνα. Αφαιρεί τα περιττά και δουλεύει μεγάλες επιφάνειες. Η αφίσσα οφείλει να λειτουργήσει σαν ντουντούκα. Να αγγίξει τον περαστικό και να μη χαθεί μέσα στον όγκο της τυπωμένης πληροφορίας. Ο δημιουργός συνθέτει πληροφορίες και υλικά κι ύστερα αποβάλει ότι περισσεύει ώστε να μεταφερθεί σαφές το μήνυμα.
Το προϊόν -οι αφίσες της πενταετίας του Ανδριώτικου φεστιβάλ- το οποίο παραθέτουμε εδώ, μιλάει μόνο του. Τα πολλά λόγια είναι περιττά.

...................Άνδρον μοι έννεπε πιάτα πολύφαγα

Η Άνδρος γαστρονομικά φημίζεται για τον λαμπριάτη, τα διατηρημένα στη γλίνα λουκάνικα και τις φουρτάλιες της.

Ο λαμπριάτης είναι αρνί γεμιστό με ρύζι που ψήνεται σε μεγάλες πήλινες γάστρες σε ξυλόφουρνους.
Στο πλαίσιο του «Φεστιβάλ» διοργανώνεται κάθε χρόνο διαγωνισμός φουρτάλιας. Έζησα τρεις φορές την εμπειρία της γευστικής δοκιμασίας και είχε πολύ ενδιαφέρον, όχι μόνο από πλευράς εδέσματος αλλά και μελών της κριτικής επιτροπής. Την πρώτη χρονιά δοκιμάστηκαν 48 φουρτάλιες, ένα πραγματικά ανυπέρβλητο ρεκόρ συμμετοχής.
Η παραδοσιακή φουρτάλια που δεν είναι άλλο από ξαδερφάκι του καγιανά, της τορτίγιας ή του κλασσικού πιάτου «πατάτες με αβγά» με το οποίο πιθανόν μεγαλώσαμε όλοι μας, έχει τα εξής χαρακτηριστικά που την κάνουν ξεχωριστή.
-τα υλικά της τηγανίζονται σε γλίνα (λίπος χοιρινό)
-περιέχει Ανδριώτικο λουκάνικο
-κομματάκια παστό λαρδί

Ήδη διαβάζοντας κανείς μέχρι εδώ πιθανόν να νοιώθει πως είναι αρκετά βαρύ φαγητό. Πιθανόν! Αλλά μια καλομαγειρεμένη φουρτάλια είναι ένα απολαυστικό και χορταστικό πιάτο που βγάζει τα Κυκλαδίτικα σπίτια από τη δυσκολία όταν χρειάζεται να φτιάξουμε κάτι εύκολο και γρήγορο. Είναι το κολατσιό που παίρνει μαζί του ο ψαράς, ο οικοδόμος, ο γεωργός μιας και τρώγεται ευχάριστα ακόμα και κρύο.

Υπάρχουν παραλλαγές, είτε ανοιξιάτικες, είτε καλοκαιρινές, που κάνουν μια φουρτάλια ενδιαφέρουσα ακόμα και για όσους δυσκολεύονται με τα χοιρινά. Εξαιρετικές εκδοχές είναι η καλοκαιρινή με λυράκια (τοπικό είδος κολοκυθιού), η ανοιξιάτικη με φρέσκα κουκιά κι ακόμα με αγγινάρες και άλλα τέτοια γαργαλιστικά.

Ο Δημήτρης Αρβανίτης φέτος με την αφίσα που ετοίμασε -ή μήπως θα έπρεπε να πώ σμίλεψε;- με τον μινιμαλισμό και την ευστοχία που διακρίνει τις δουλειές του παρουσίασε ένα αβγό στο οροπέδιο μιας κομένης πατάτας σκαλισμένης έτσι που να σε προδιαθέτει να ανεβείς το βουνό και να φτάσεις στα Φάλλικα. Σε προκαλεί ακόμα να σκεφτείς την απλότητα των υλικών που συνδέονται για την επιτυχία ένος νόστιμου πιάτου.
Για του χρόνου ποιος ξέρει; Σίγουρα θα μας πάει ένα βήμα παραπέρα, αφού ξέρουμε και ξέρει πως αν δεν σπάσεις αβγό φουρτάλια δεν τρως.

-------------- Μεζεκλίκι εξαιρετικά αφιερωμένο

Να χαρίσω μια συνταγή –αρέσουν και του Αρβανίτη τα μεζεκλίκια- μικρά κρεμμυδάκια τουρσί, που είναι ωραία για να συνοδέψουν τους μεζέδες μας, να δώσουν ξιδάτη πενιά στις σαλάτες μας, και σπιρτάδα στα σάντουιτς που φτιάχνουμε.
Εγώ απλά θα έβαζα στα πληγωμένα από τις χαρακιές κρεμμυδάκια, πιπέρια ακοπάνιστα –κυρίως μαύρα και πράσινα- και θα πρόσθετα στο βάζο ένα δάχτυλο λάδι για να προστατεύει και να μαλακώνει την αψάδα.

Κρεμμυδάκια ξιδιαστά

-μικρά ξερά κρεμμυδάκια (όσα θέλουμε)
3 μέρη ξίδι
1 μέρος νερό
αλάτι

Εκτέλεση:
Καθαρίζουμε τα κρεμμυδάκια και αφού τα πλύνουμε, τα χαράζουμε γύρω-γύρω με μαχαιράκι. Τα βάζουμε μαζί με αλάτι σε μεγάλο βάζο, το οποίο γεμίζουμε με ξίδι και λίγο νερό. Σε 20-25 μέρες είναι έτοιμα.

Η συνταγή είναι από το βιβλίο «Νοστιμιές από την Άνδρο» της Ευφροσύνης Πανταζή Βασταρδή, εκδόσεις “Blue Bolt One”, Αθήνα 2003.